เครื่องปั้นดินเผา เป็นเครื่องมือเครื่องใช้ที่มีความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกับวิถีชีวิตของมนุษย์อย่างแนบแน่นมาเป็นเวลายาวนาน ทั้งนี้เพราะเครื่องปั้นดินเผาเป็นผลิตภัณฑ์ที่สร้างขึ้นบนเงื่อนไขความต้องการของสังคมที่เป็นเจ้าของ เป็นผลงานจากมันสมองและฝีมือของผู้สร้าง ซึ่งมิได้มีความหมายแต่เพียงคุณค่าทางสุนทรียะเท่านั้น หากแต่ยังเป็นงานช่างฝีมือที่แสดงถึงภูมิปัญญาและพัฒนาการทางด้านเทคโนโลยีของชุมชนที่สั่งสมและสืบเนื่องกันมาเป็นเวลานาน ดังนั้นเครื่องปั้นดินเผาจึงมีแง่มุมให้ศึกษาอย่างมากมาย ไม่ว่าจะเป็นทางด้านเทคโนโลยี รูปแบบ และวิถีชีวิตของสังคมที่ผลิตและใช้เครื่องปั้นดินเผาเหล่านั้น
รูปแบบเครื่องปั้นดินเผาในแต่ละท้องที่จะมีการผลิตเฉพาะที่นำไปใช้สอยต่างกัน และแต่ละแห่งก็จะมีรูปแบบและการผลิตเป็นของตนเอง มักจะมีการปั้นหม้อน้ำและน้ำต้น ซึ่งรูปรงของหม้อน้ำจะเป็นหม้อปากแคบกลางป่อง ก้นสอบ มีฝา ที่ไหล่หม้อจะทำเป็นลวดลาย ผิวหม้อน้ำทาเคลือบด้วยดินแดงขัดมัน ส่วนน้ำต้นเป็นคนโทคอยาว มีฝา และได้พัฒนารูปทรงตามความต้องการของตลาด เช่น หม้อก็อก หม้อกลีบมะเฟือง หม้อทรงมะยม ฯลฯ รวมทั้งขั้นตอนการผลิตเป็นแบบแป้นหมุน หรือบ้านหารแก้ว และบ้านกวน มักจะทำเป็นหม้อดินเผาประเภทเป็นภาชนะสำหรับหุงต้มอาหารพื้นบ้าน ขั้นตอนการผลิตจะไม่ใช้แป้นหมุน แต่จะใช้วิธีขึ้นรูปโดยวางชิ้นงานไว้บนตอไม้แล้วปั้นโดยการเดินรอบตอไม้ เป็นต้น อย่างไรก็ดีช่างปั้นดินเผาก็ได้พัฒนารูปแบบและลวดลาย ตลอดจนประเภทของภาชนะที่ได้ผลิตขึ้นนั้นให้เป็นไปตามความต้องการของตลาดดังที่ปรากฏอยู่ในปัจจุบัน
มีการคิดค้นและพัฒนาเครื่องปั้นดินเผาหลากหลายด้าน ทั้งการพัฒนาในส่วนของดินที่นำมาใช้เพราะดินถือเป็นส่วนประกอบหลักที่มีความสำคัญมากต่อการทำเครื่องปั้นดินเผา ถ้าดินที่ใช้ทำเครื่องปั้นดินเผานั้นมีคุณภาพที่ดี เราก็จะได้เครื่องปั้นดินเผาที่มีความคงทน แข็งแรง ตลอดจนการพัฒนาลวดลายของเครื่องปั้นดินเผาให้มีรูปแบบที่ทันสมัยขึ้น สวยงามขึ้น ซึ่งการพัฒนาต่างๆเหล่านี้จะทำให้เครื่องปั้นดินเผาเป็นที่นิยมและมีมูลค่าที่สูงขึ้นตามไปด้วย ริเริ่มสร้างสรรค์และปรับปรุงภูมิปัญญาให้เหมาะสมกับยุคสมัยและเกิดประโยชน์ในการดำเนินชีวิตประจำวัน โดยใช้ภูมิปัญญาเป็นพื้นฐานในการรวมกลุ่มการพัฒนาอาชีพควรนำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยีมาช่วยเพื่อต่อยอดใช้ในการผลิต การตลาด และการบริหาร ตลอดจนการป้องกันและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม