ชนิดของอุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผา
1. อุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผาขนาดครอบครัว (Primitive Industry) หรืออุตสาหกรรมภายในครอบครัว (Home Industry) ได้แก่ อุตสาหกรรมเล็กที่ทำกันในบ้าน ใช้คนทำไม่เกิน 7 คน เช่น พวกลูกหลานหรือคนอื่นที่มาช่วย ไม่มีเครื่องยนต์ หรือเครื่องทุ่นแรงในการผลิต
2. อุตสาหกรรมขนาดย่อม (Small Scale Industry) มีเครื่องยนต์ เครื่องทุนแรง ใช้ในการผลิต ถ้าเป็นประเทศแถบเอเชีย กำหนดให้มีแรงงานไม่เกิน 500 คน แต่ถ้าเป็นประเทศยุโรปและสหรัฐอเมริกา กำหนดแรงงานไม่เกิน 1,000 คน สำหรับประเทศไทยมีอุตสาหกรรมขนาดนี้และสหรัฐอเมริกา
3. อุตสาหกรรมหนักหรือขนาดใหญ่ (Large Scale Industry) มีเครื่องยนต์ เครื่องทุ่นแรงและคนงานเป็นจำนวนมากทางประเทศเอเชีย กำหนดให้มีแรงงานเกินกว่า 500 คน ประเทศยุโรปและสหรัฐอเมริกา กำหนดแรงงานเกินกว่า 1,000 คน
บทบาทหัตถกรรมไทย
หัตถกรรมไทยที่มีบทบาทสำคัญผูกพันกับการดำรงชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติสาสตร์เพื่อทำภาชนะบรรจุน้ำดื่ม น้ำใช้ อาหาร และสิ่งของต่างๆ
ดิน ความหมายทางธรณีวิทยา หมายถึงเม็ดแร่และเศษหินที่ผุพังแล้วย่อยสลายผสมกับสารอินทรีย์วัตถุต่างๆ กลายเป็นดิน โดยใช้เวลานานหลายพันปี ดินที่มีความเหนียวและมีคุณสมบัติเหมาะสมในการทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาได้แก่ ดินดำ และดินขาว
ดินดำ BALL CLAY เป็นดินเหนียวสีดำ พบตามท้องไร่ท้องนาทั่วๆไป และแหล่งน้ำชาวชนบทใช้ดินดำทำเครื่องปั้นดำเผาไว้ใช้สอยในท้องถิ่น เพราะเผาในอุณหภูมิต่ำ โดยนำมาผสมกับดินเชื้อ ซึ่งผ่านการเผาแล้วเพื่อช่วยควบคุมการทรงตัว และหดตัว ป้องกันการแตกร้าวของผลิตภัณฑ์ แหล่งดินดำมีอยู่ทั่วไปทุกภาคของไทย
ดินขาว WHITE CLAY เป็นดินที่เกิดจากการผุพังสลายตัวของแร่ธาตุประเภทแร่ FELDSPAR และหินชนิดต่างๆ เช่น หินแกรนิตเป็นต้นดินขาวเป็นดินคุณภาพดี เหมาะในการทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาที่มีคุณภาพ สามารถนำมาปั้นขึ้นรูปทรงได้โดยไม่ต้องผสมกับวัสดุ อื่น เมื่อเผาจนถึงจุดสุกตัว เนื้อดินแกร่งและเป็นสีขาว แหล่งผลิตดินขาว ที่สำคัญในประเทศไทย อยู่ในภาคเหนือ จังหวัดลำปาง และภาคใต้ จังหวัดระนอง และสุราษฏร์ธานี
เครื่องปั้นดินเผา
เป็นผลิตภัณฑ์หัตถกรรมไทยที่มีบทบาทสำคัญผูกพันกับการดำรงชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ เพื่อทำภาชนะบรรจุน้ำดื่ม น้ำใช้ อาหาร และสิ่งของต่างๆ ทำเครื่องประดับและใช้ในพิธีกรรมทางขนบธรรมเนียนประเพณี หัวใจสำคัญของการทำผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผาขึ้นอยู่กับคุณภาพของเนื้อดิน และส่วนผสมของแร่ธาตุชนิดต่างๆผสมกันเพื่อใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตตลอดจนเทคโนโลยี อันได้แก่ เตาเผาและเชื้อเพลิงนอกจากนั้นลักษณะสภาพแวดล้อมของภูมิประเทศและวัฒนธรรมท้องถิ่นล้วนเป็นปัจจัยที่กำหนดลักษณะรูปแบบของผลิตภัณฑ์เครื่องปั้นดินเผา ให้มีเอกลักษณ์ขอศิลปะวัฒนธรรมประจำชาติ